Уул уурхайн олборлогчдод хүндхэн жил болж байна. (Америкт уул уурхайн түүхийн эдийн эрэлт ихэсч байхад Хятад болон Eвропд буурч байна. Хятадад найдах үлдлээ.)

Дэлхийн уул уурхайн салбарын акулууд “уул уурхайн бизнес урт хугацаанд тогтвортой байна” хэмээн одоогоос найман жилийн өмнө дуу нэгтэй хэлж байжээ. Харамсалтай нь, уул уурхайн бизнес эрхлэгчид энэ онд “амьд үлдэх үү” дээрээ тулсан байдал байна.

Зарим компаниуд уул уурхайн түүхий эдийн, тэр дундаа зэс болон төмрийн хүдрийн үнийн өсөлттэй сайхан өдрүүд ирнэ хэмээн тооцоолж байсан. Харин уул уурхайн голлох түүхий эдийн үнийн буурч, уул уурхайн томоорон компаниуд хэмнэлтийн горимд шилжээд байна. Гэвхдээ энэ явдал уул уурхайн эргэх холбоонд зайлшгүй тохиолдох үе юм. Түүхий эдийн үнэ өндөр байхад их хэмжээний бараа зах зээлд гаргах сонирхлыг дэврээдэг, үүнээс илүүдэл нийлүүлэлт үүсч үнэ буцаад буурдаг жамтай. Үүнээс үүдэлтэйгээр уул уурхайн шинэ төслүүд гацаанд орж уур уурхайн акул компаниуд богино хугацаанд үнийг аль болох өндөр байлгах гэж шахдаг.

“Deloitte Canada”- ын тэргүүн Эндрью Свот “Уул уурхайн зарим салбарын хувь тавилан ойрын хэдэн жилдээ дээсэн дөрөөн дээр дэнжигнэх юм биш байгаадаа гэсэн айдас төрж байна” гэж энэ оны дэлхийн уул уурхайн “Эрэлт ба Хандлага” тайланд онцолжээ. Ингээд энэ он уул уурхайн түүхий эдийн голлох бүтээгдэхүүний үнэ ханш ямар байх талаарх олон улсын шинжээчдийн таамгийг хүргэж байна.

Алт

“Gloom Boom and Doom Report” -ыг эрхлэн гаргадаг Марk Фебер “Société Générale’s”-ийн дэлхийн стратегийн семинар өнгөрөгч нэгдүгээр сард болсон юм. Энэхүү семинараар энэ жил алт нөөцлөлт 30 хувиар нэмэгдэн гэдгийг онцгойлон ярьжээ. Гэхдээ он гарсаар хөрөнгө оруулагчид, олон нийтийн төв банкудад итгэх итгэл буурах хандлагатай байна гэжээ. Банк холбоодод алт тушаалт сайн биш байгаа юм байна.

Марk Фебер шинжээч 1987 оны зах зээлийн сүйрлийг урьдчилан хэлж байсан бөгөөд сүүлийн жилүүдийн эдийн засгийн сулралыг ч мөн зөгнөсөн байна.. Өнгөрсөн оны дөрөвдүгээр сард тэрээр 1987 оныхтой төстэй, гэхдээ бүр долоон дор ч байж болох жил 2015 онд ирнэ гэж хэлж байсан байна. Харин түүний зөгнөл үнэн байсан эсэхийг үзэхэд дахиад гурван сар дутуу байна.

Үнэт металлын аналист Жэймс Стийл “доллар үнэд орсон хэвээр байгаад байвал санхүүгийн зах зээлд сөргөөр нөлөөлж хөрөнгө оруулагчид аюулгүйн үүднээс алт илүү нөөцлөхөд хүргэнэ” гэжээ.

Алтны үнийн шинжээч Мартин Мурэнбээлд ч бас хөрөнгө оруулагчид алт нөөцлөх сонирхолтой байгааг онцолж байна. Европын Төв банкны санхүүгийн итгэлгүй байдлыг Грект үүсээд буй нөхцөл байдал улам даамжруулж Европыг сулруулж байна. Мэдээж эдийн засгийн хямралаас гадна геополитикийн нөхцөл байдал уул уурхайн түүхий эдийн борлуулалтад нөлөөлж байгааг онцолжээ. Энэ онд алтны үнэ 1200 ам.доллар хэлбэлцэх хандлагатай байгаа юм.

Зэс

Kарол Kован нь хөрөнгө оруулагчидад үйлчилгээ үзүүлдэг томоохон компаний тэргүүн бөгөөд тэрээр үндсэн металл тэр дундаа зэсийн талд тогтвортой гэж дүгнэж байснаасаа буцаж “сөрөг” дүгнэлт рүү шилжээд байна. Хятад болон Eвропын эдийн засгийн сул байдал нь хөрөнгө оруулагчдыг болгоомжлоход хүргэж байна. Хэдийгээр АНУ-ийн хувьд үндсэн металл зэсийн эрэлт их, зах зээл хүчирхэг байгаа ч дэлхийн уул уурхайн зах зээлд нөлөөлж чадахаар биш гэж тэр хэлж тэрээр онцолжээ.

Зэсийн нийт эрэлтийн 45 хувийг дангаараа эзэлдэг Хятад улс эрэлтээс их зүйл шатгаална. Тэр тусмаа барилга, дэд бүтцийн салбарын их бүтээн байгуулалт зэсийн эрэлтийг нэмэгдүүлдэг учраас Хятадын Засгийн газраас уг салбарт хөрөнгө оруулалтаа нэмэгдүүлж ажиллахаас зэсийн үнийн ирээдүй хамаарна. “Олон Улсын Зэсийн Судалгааны Групп”-ийн тэмдэглэснээр өнгөрсөн онд зэсийн эрэлт 3.5 хувиар өссөн бөгөөд энэ онд Хятад болон АНУ-д зэсийн эрэлт 1.5 хувиар нэмэгдэх төлөвтэй байна. Хэдийгээр АНУ-д зэсийн эрэлт огцом нэмэгдэж байгаа ч харамсалтай нь европын эдийн засгийн нөхцөлд байдал улам хүндэрч, Орос эсрэг өсөлт үзүүлсээр байгаа цагт зэсийн үнэ өсөх хандлага бага болж байгааг онцлов.

Олон Улсын Валютын Сангаас дэлхийн зах зээлийн өсөлтийг 3.8 хувь гэж урьдчилан тооцолж байсан бол одоо үндсэн металлын зах зээлийн тогтворгүй байдлаас үүдээд 3.5 гэж буулгасан байна. Тогтворгүй байдал цаашид 2016 оныг хүртэл үргэлжлэх хандлагатай байна.

Төмрийн хүдэр

Тэргүүлэх эдийн засагчидын үзэж буйгаар энэ жил төмрийн хүдэрийн нийлүүлэлт ихсэх төлөвтэй байна. Гэтэл хэрэглээ нь багасч байгаа нь үнийг доош чангааж байна. Нэг тонн төмрийн хүдэр ойролцоогоор $63-т хэлбэлзэх төлөвтэй байна. Зарим шинжээчид оны эцэст хэрэглээ нэмэгдэж $75 т хэлбэлзэнэ гэсэн горьдлого тавиад байгаа юм.

Нүүрс

Уул уурхайн түүхийн эдийн зах зээлд үүсэх таагүй нөхцөл байдалд хамгийн их эмзэглэх нь нүүрсний салбарынхан. Нүүрсний үнэ нь нийлүүлэлтийн илүүдлээс үүдэн буурах хандлагатай байна. Үүнд байгаль орчны лобби ихээхэн нөлөөлж байна. Засгийн газрууд газ, газрын тос, нүүрсний хэрэглээг хумьж сэргээгдэх эрчим хүч болон цөмийн эрчим хүчний эх үүсвэрт анхаарлаа хандуулаад байгаа. Хятадын ДНБ өнгөрөгч онд эрчим хүчний нэмэгдлээс хамааралтайгаар 7.4 хувиар өссөн. Эрчим хүчний салбарт нүүрс, байгалийн хий болон газрын тосны хэрэглээ бүр хоёр дахин дахин буурсан үзүүлэлт гарчээ. Ойрын таван жилд нүүрсний үнэ өсөх хандлага байхгүй гэж олон улсын шинжээчид үзэж байгаа юм.

Бусад үнэт металлууд

Цагаан алт, палладин болон алмазны хувьд зах зээл эерэг хандлагатай байна. Ялангуяа ирэх 2016 онд цагаан алт ба палладины үнэ $1 600 хүрнэ гэж таамаглаж байна. Алмазны хувьд харьцангуй тогтвортой байж үнээ хадгалах болно гэж шинжээчид дүгнэж байна. Гэхдээ 2018 оноос үнэ чангарч 2020 гэхэд илүү өндөр үнэтэй болно.

Азийн худалдан авалт тэр дундаа үнэт металлын эрэлт ихэсч байна. Ялангуяа Хятад дэлхийн нийт метал бүтээгдэхүүний 40 хувийг татдаг учраас голлох үүрэгтэй байна.

2015 оны уул уурхайн зурхай гутранги байгаа ч үүнээс хойших жилүүдэд сайхан мэдээ дуулдана хэмээн эдийн засгийн зөнөчид үзжээ. Өгүүллийн эхэнд дурдаж байсан уул уурхайн эргэлтийг дахин сануулъя. Уул уурхайн эдийн засгийн эргэх холбоо зүй тогтлоор ирэх жилүүдэд аажимдаа байдал дээрдэнэ гэж найдаж байна. Хэдий 2015 ондоо байдал хүндхэн байх ч ойрын таван жилдээ уул уурхайн түүхий эд тэр дундаа хүнд металлын эрэлт өсөх хандлагатай байна. Мэдээж голлох үүрэгтэй Хятадын эдийн засаг болон Хятадын Засгийн газрын бодлогоос их зүйл хамаарна.